In het beheergebied van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) is verziltingsspecialist Wybo Nijdam nauw betrokken bij het project Boeren Meten Water. Een belangrijk project, aldus Wybo, “Het draagt bij aan bewustwording, begrip, én de mogelijkheid om snel te handelen bij onverwachte veranderingen in de waterkwaliteit.”

In Noord-Holland is Boeren Meten Water in drie gebieden actief. In het Noordelijk Zandgebied, de directe omgeving van Den Helder, meten boeren de zoutgehalten in sloten en boezems om zo de waterkwaliteit voor beregening in de gaten te houden. Op Texel loopt een pilot waar Boeren Meten Water onder meer helpt bij onderzoek in de Polder Eijerland naar de effectiviteit van zoetwatermaatregelen, zoals de Zoete Stuw (zie ook het bericht ‘Innovatieve stuw moet zoet water vasthouden’). En als ‘nieuwkomer’ binnen het project worden nu ook de boeren in de Wieringermeer warm gemaakt om zelf met metingen aan de slag te gaan.

Verzilting

“Voor alle gebieden geldt dat verzilting een probleem is,” vertelt Wybo. “Bij Den Helder is bijvoorbeeld sprake van een zouttong die tijdens droogte vanuit het noorden naar het zuiden kan oprukken. Hierdoor kan schade aan de tuinbouwgewassen in het gebied ontstaan. Daarnaast speelt nog een ander probleem, namelijk een mogelijk groeiend watertekort in de toekomst, bijvoorbeeld doordat er te weinig neerslag valt.”

Bewustwording

Deelname aan Boeren Meten Water vergroot de bewustwording van de agrariërs in de betreffende gebieden, aldus Wybo: “Door samen met het waterschap metingen uit te voeren, ontstaat er inzicht in de mogelijkheden om problemen tegen te gaan. Boeren worden aangemoedigd om ook zélf maatregelen op de eigen percelen uit te voeren. Bijvoorbeeld door een zoetwaterlens aan te leggen met behulp van peilgestuurde drainage of door te investeren in een effectieve manier van beregenen.” Wybo wijst in dat kader op het Landbouwportaal. Dit portaal is in het leven geroepen om boeren die hun watersysteem willen verbeteren financieel tegemoet te komen. Wybo: “Op dit moment is de subsidiepot leeg. In het najaar gaat het bestuur zich beraden over voortzetting van deze regeling.”

Eigen verantwoordelijkheid

In de gesprekken die hij voerde als ‘coach voldoende water’ voor het Landbouwportaal wijst Wybo de boeren erop dat zij zelf verantwoordelijk zijn om toekomstgericht te blijven denken. “In principe is het waterschap verantwoordelijk voor het op peil houden van het water tot aan de inlaat van de polder. Vanáf de inlaat is sprake van samenwerking, maar zijn het vooral de boeren die problemen met waterbeschikbaarheid urgent maken.”

Meer begrip

Naast bewustwording draagt Boeren Meten Water bij aan een verbetering van de relatie tussen boer en waterschap, merkt Wybo op. “Oplopende zoutgehaltes hebben in het verleden nog wel eens voor scepsis onder de boeren geleid. Door samen te meten ontstaat er over en weer meer begrip voor elkaars situatie. Bovendien worden onverwachte veranderingen in de waterkwaliteit in een vroegtijdig stadium ontdekt. Een voorbeeld: in het Noordelijk Zandgebied is bij de aanleg van een weg gebruik gemaakt van verticale drainage, om de waterspanning in de ondergrond te verlagen. Daarbij werd zoet water onttrokken en kwam er zout grondwater in de sloten terecht. Dankzij onze gezamenlijke metingen werd het probleem snel onderkend en konden we handelend optreden.”