Hoewel de metingen en de bijbehorende studiegroepbijeenkomsten in 2024 gewoon doorgaan, wordt Boeren Meten Water eind dit jaar formeel afgesloten. Wat hebben de metingen opgeleverd? En waar liggen nog kansen? Samen met LTO Noord-projectleider Tjeerd Hoekstra blikt akkerbouwer Roel Hoekstra (geen familie) uit Finkum terug én vooruit.

‘De grond in conditie houden is topsport,’ aldus Roel Hoekstra. ‘De grootste uitdaging voor ons op dit moment is bodemverdichting. Maar de beschikbaarheid van water wordt ook steeds belangrijker. Wat dat betreft was de extreem droge zomer van 2018 een echte eyeopener. Hoe ga je in dat soort omstandigheden om met beregening? En als er al voldoende water is, is het dan ook van voldoende kwaliteit, dus niet te zout? Daar wilden we meer zicht in krijgen, vandaar dat we zijn ingestapt in het project Boeren Meten Water.’

Samen met zijn vader Klaas, broers Erik en Aad, en Toke Bijsterbosch vormt Roel een maatschap. De broers zijn daarmee de vierde generatie Hoekstra’s die ‘op de klei’ in het Noord-Friese Finkum (onder andere) aardappels verbouwen. Uitvalsbasis voor het gangbare akkerbouwbedrijf is een tweehonderd jaar oude boerderij, omgeven door percelen met vijftien hectare pootaardappelen, acht hectare suikerbieten, zeven hectare uien en vijftien hectare graan.

Roel heeft een fulltime baan als projectleider bij voedselverpakkingsbedrijf Huhtamaki. Thuis in Finkum werkt hij waar mogelijk mee op het bedrijf, dat in de dagelijkse praktijk wordt gerund door vader Klaas en broer Erik. ‘Mijn vader brengt natuurlijk enorm veel ervaring mee,’ vertelt Roel. ‘En Erik zorgt voor de welkome frisse blik. Hij stelt altijd vijf vragen – vijf keer ‘waarom’ – en is niet bang om dingen uit te proberen. Soms gaat dat met vallen en opstaan, maar het leidt altijd tot nieuwe inzichten.’

Kans op extremen groter

Eén van de onderwerpen die tijdens het gesprek aan de orde komt is klimaatverandering. Al filosoferend constateren Roel en Tjeerd beiden dat de kans op extremen zoals in de zomer van 2018 steeds groter wordt. ‘Dat kán tot problemen leiden,’ aldus Roel. ‘Voldoende water is van cruciaal belang, vooral voor uien. Tegelijkertijd zijn uien van de gewassen die we telen het minst zouttolerant. Hoe droger het is, hoe zouter het oppervlaktewater. Dus hoe veilig is het om in tijden van droogte te beregenen? Dankzij metingen met de AquaMobile (een sensor voor EC-metingen in de sloot, red.) weten we dat we hier met een EC van rond de 1 nog veilig zitten. Maar als we dezelfde meting uitvoeren bij de buurman die een stuk grond heeft afgegraven, zien we hogere waardes. Nog steeds binnen de grenzen, maar toch…’

Tjeerd: ‘We kennen vanuit het project ook situaties waar het met de verzilting een stuk slechter is gesteld. In de omgeving Sexbierum-Wijnaldum bijvoorbeeld. Daar komen we regelmatig EC-waardes van 12, 13 tegen. Zou het kunnen zijn dat in dit gebied de waterhuishouding gewoon beter op orde is?’ Roel: ‘We hebben hier wel degelijk te maken met de druk van zout water vanuit zee. Maar gelukkig is de doorspoeling door het waterschap hier inderdaad goed, daar hebben we veel baat bij.’

Meer inzicht

Voor metingen in de sloot maken Boeren Meten Water-deelnemers gebruik van AquaMobiles. Het zoutgehalte in percelen stellen ze vast met AquaPinnen. Naast twee sensoren die op verschillende gronddieptes de EC meten, maken de pinnen gebruik van een sensor voor de grondwaterstand én een sensor voor het bodemvochtgehalte. Als Tjeerd vraagt waar Roel het meeste van heeft geleerd en waar er nog winst te behalen valt, antwoordt hij: ‘Het heeft een tijdje geduurd, maar omdat we al een aantal jaren meedoen krijgen we steeds meer inzicht in de meetresultaten. Het feit dat die resultaten nu heel eenvoudig zijn af te lezen in een app is binnen het project een echte verbetering geweest. Tot dusver hebben we ons met name gericht op verzilting. Maar ook de vochthuishouding in de bodem wordt steeds belangrijker. We moeten ons beter tegen droogte proberen te wapenen. Moet je dan bijvoorbeeld meer doen met diepwortelende gewassen? Of kun je dat juist beter achterwege laten, om de zoute kwel geen kans te bieden? Zou druppelirrigatie iets voor ons kunnen zijn? Dát zijn de vragen die ons de komende tijd bezig zullen houden. En de meetapparatuur van Boeren Meten Water kan ons daar prima bij helpen.’